ယႃႈယႃမဵတ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇၽူႈၸၢႆး -

ၵၢၼ်ၶူၼ်ႉထူပ်းသဵၼ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်း(gene) ဢၼ်တေႁဵတ်းပဵၼ်မႃးလႆႈ ယႃႈယႃႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ တွၼ်ႈတႃႇၽူႈၸၢႆး

ဝၢႆးသေ ၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉၶဝ်တီႈဝဵင်း ဢီႇၻိၼ်ႇပရႃႇ (Edinburgh) ၶူၼ်ႉထူပ်းၸီႉၸမ်ႈလႆႈ သဵၼ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းလႄႈ လွၵ်ႈလၢႆးၽႄႈတိူၼ်းၸိူဝ်ႉၽၼ်းၼႂ်းတူဝ်ၽူႈၸၢႆးယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈလၢတ်ႈဝႃႈ တေၸၢင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇလႆႈ ယႃႈယႃႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ တွၼ်ႈတႃႇၽူႈၸၢႆးၵၼ်ယဝ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ၶူၼ်ႉၶႂႃႉဢၼ်ၼႆႉ ၶဝ်ႁႃႁၼ်သဵၼ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်း ဢၼ်မီးၼႂ်းတူဝ်ၼူ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈဝႃႈ Katnal1 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တွၼ်ႈတႃႇႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းၽူႈၸၢႆးယဝ်ႉတူဝ်ႈတဵမ်ထူၼ်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈဝႃႈ Katnal1 ၼႆႉ လမ်ႇလွင်ႈလိူဝ်သေပိူၼ်ႈသုတ်းၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးၸိူဝ်ႉၼၼ်ႉ ယႃႈယႃ ဢၼ်တေၵႂႃႇယႃႉပႅတ်ႈ Katnal1 ၼၼ်ႉ တေပဵၼ်မႃးလႆႈ ယႃႈယႃႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ တွၼ်ႈထႃႇၽူႈၸၢႆးယဝ်ႉ ၼႆ ၽူႈတႅမ်ႈလွင်ႈ A Study in Plos Genetics ၼၼ်ႉ လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။

ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၽၢႆႇၸိူဝ်ႉၽၼ်းၵူၼ်းၶဝ်ၵေႃႈ လၢတ်ႈဝႃႈ ယႃႇယႃႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ တွၼ်ႈတႃႇၽူႈၸၢႆးၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈဢၼ်လူဝ်ႇၼႅၼ်ႇၼႅၼ်ႇၼၼ် ပိူင်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ လွင်ႈႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ တွၼ်ႈတႃႇၽူႈၸၢႆးမိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ ၵူၺ်းလႆႈပိုင်ႈဢိင်ၼိူဝ်ၶွၼ်ႇၻူမ်းလႄႈ လွင်ႈယႃႉတတ်းပႅတ်ႈ ဢဵၼ်ၸိူဝ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။



ၵၢၼ်ၶူၼ်ႉၶႂႃႉလွင်ႈမၼ်

ၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉတီႈ ထႃႇၼပၢႆးယူႇလီလွင်ႈၽႄႈတိူၼ်းၸိူဝ်ႉၽၼ်း တီႈၸၼ်ႉၸွမ်ဢီႇၻိၼ်ႇပရႃႇၼၼ်ႉ ၶဝ်လဵပ်ႈႁဵၼ်းလွင်ႈတၢင်း ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈၽူႈၸၢႆးမၼ်ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ၶဝ်ပိၼ်ႇပႅင်ႈတူၺ်းသဵၼ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉဢၼ်ၼိုင်ႈ ၼႂ်းတူဝ်ၼူသေ ႁႃႈတူၺ်းဝႃႈ ဢၼ်လႂ်တေပဵၼ်မၼ်မႃးလႆႈၼႆယဝ်ႉ။ ၶဝ်ႁႃၸွမ်းႁွႆးသဵၼ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်း ဢၼ်ပိၼ်ႇပႅင်ႈပဵၼ်မၼ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉသေ ၵမ်းသုတ်း ၶဝ်ႁႃႁၼ် Katnal1 ယူႇယဝ်ႉ။ မၼ်းၶဝ်ႈပႃးၵၢၼ်ဝၢင်းၽႅၼ်တွၼ်ႈတႃႇထၢတ်ႈပရူဝ်ႇတဵင်း ဢၼ်ပဵၼ်လွင်ႈယႂ်ႇတွၼ်ႈတႃႇသဵၼ်ႈလိူတ်ႈ ဢၼ်ပၼ်ႁႅင်းႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းယႂ်ႇတူဝ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သင်ဢမ်ႇပႃးပရူဝ်ႇတဵင်းၸိုင် ၸိူဝ်ႉၽၼ်းၽူႈၸၢႆးၼႆႉ ဢမ်ႇပဵၼ်ၽၢင်ႁၢင်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈလႆႈ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ တေလုလႅဝ်ၵႂႃႇပႅတ်ႈၼႂ်းတူဝ် ႁင်းမၼ်းၵူၺ်းယဝ်ႉ။

ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇပၢႆးသၢႆႊၶဝ် မုင်ႈမွင်းဝႃႈ ၶဝ်တေႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃးလႆႈ လွၵ်းလၢႆးဢၼ်တေၵႂႃႇႁႄႉႁၢမ်ႈပႅတ်ႈလွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ ၸိူဝ်ႉၽၼ်းၽူႈၸၢႆးၼၼ်ႉယူႇၼႆယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ လွၵ်းလၢႆးဢၼ်ၼႆႉ တေပဵၼ်လွၵ်းလၢႆး ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၽေးၶဵၼ်တုမ်ႉတိူဝ်ႉၼႂ်းတူဝ်သင် ၼႆယဝ်ႉ။

ၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈ ၻွၵ်ႇတိူဝ်ႇလီး သမိတ်ႉ ၼၼ်ႉဝႃႈ ‘‘သင်ၸိူဝ်ႉႁဝ်းႁႃလႆႈ လွၵ်းလၢႆးဢၼ်တေၶဝ်ႈၵႂႃႇႁႄႉႁၢမ်ႈလႆႈ သဵၼ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းဢၼ်ၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇဢၼ်ႁဝ်းၸၢမ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉတႄႉ ႁဝ်းတေၸၢင်ႈႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃးလႆႈ ယႃႈယႃႇႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ ဢၼ်ဢမ်ႇၵဵဝ်ႇၵပ်းထၢတ်ႈႁေႃႇမူၼ်းယဝ်ႉ’’ၼႆယဝ်ႉ။

‘‘ဢၼ်ပိူင်လူင်မၼ်းတႄႉ ၼမ်ႉတွၼ်းယႃႈယႃဢၼ်ၼႆႉ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉလွင်ႈသင်။ ၵွပ်ႈသင်ၼႆ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ Katnal1 ၼႆႉ မီးၽွၼ်းပၢင်ႈလႆႈၼိူဝ်သဵၼ်ႈလိူတ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်း ဝၢႆးသေမၼ်းယႂ်ႇတူဝ်ႈယဝ်ႉၼၼ်ႉၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉၼႆ မၼ်းတေဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႂႃႇပဵၼ်လွင်ႈႁႄႉႁၢမ်ႈ သဵၼ်ႈလိူတ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်း ဢၼ်ၸင်ႇတိုၵ်ႉႁူၼ်ႈမုၼ်းၶိုၼ်ႈမႃးၼၼ်ႉလႄႈတင်း ႁႅင်းႁူၼ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းလႆႈ။

မၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပရူဝ်ႇတဵင်းၼႆႉ ယူႇၼႂ်းသဵၼ်ႈလိူတ်ႈဝႆႉလႄႈ တႃႇတေယိူင်းၸူးမၼ်းၼၼ်ႉတႄႉ ဢမ်ႇငၢႆႈငၢႆႈ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းတေႁႃႁၼ်လႆႈ ထၢတ်ႈဢၼ်ႁဵၼ်းၵၢၼ်ၸွမ်းၵၼ်တင်းပရူဝ်ႇတဵင်း ဢၼ်တေယိူင်းၸူးလႆႈငၢႆႈလိူဝ်ၼႆႉယူႇ ၼႆယဝ်ႉ။



ယိူင်းမၢႆယၢပ်ႇယၢၵ်ႈလူင်

ၻွၵ်ႇတိူဝ်ႇဢႄးလၢၼ်ႇ ပႅၵ်ႇသီႇ ဢၼ်ပဵၼ်ၶူးသွၼ်လူင်ပၢႆးမၼုသ်သတီႈၸၼ်ႉၸွမ် Sheffield ၼၼ်ႉဝႃႈ ယႃႈယႃႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ တွၼ်ႈတႃႇၽူႈၸၢႆးၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်လူဝ်ႇဢၼ်ၼိုင်ႈၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼႆႉ လွင်ႈၼႆႉပဵၼ်ယိူင်းမၢႆယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလူင် ဢၼ်ၶူၼ်ႉၶႂႃႉမႃး တင်းလၢႆလၢႆပီၼၼ်ႉဢၼ်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

လိူဝ်ၼၼ်ႉ မၼ်းသမ်ႉဝႃႈ လွင်ႈယႃႈယႃႁၢမ်ႈသၼ်ႇထေႇ တွၼ်ႈတႃႇၽူႈၸၢႆးၼႆႉ ၸိူဝ်ႉၽၼ်းႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ် သဵၼ်ႈလိူဝ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းမီးၼႂ်းၶႆႇႁမ်ၽူႈၸၢႆး ဢၼ်ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈလွင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈၸိူဝ်ႉၽၼ်းႁုၼ်ႈမုၼ်းၼၼ်ႉႁိုဝ်ၼႆ မေႃႇလီႇၶျူး ဢၼ်ႁဝ်းတေယိူင်းၸူးၼၼ်ႉ လူဝ်ႇလႆႈတႅတ်ႈၼႅတ်ႈၼႄႉၼွၼ်းလီတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ သင်ဢမ်ႇၼၼ်ၸိုင် တေၸၢင်ႈႁဵတ်းပၼ်ၽွၼ်းႁၢႆႉၼႂ်းတူဝ်လႄႈ တေၸၢင်ႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉသဵၼ်ႈလိူတ်ႈလႄႈထိတ်ႉသျူႈၼႂ်းတူဝ်သေ ၸၢင်ႈပၼ်ၽေးၶဵၼ်ယဝ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

‘‘ၵူၺ်းၵႃႈ သဵၼ်ၸိူဝ်ႉၽၼ်ႉ ဢၼ်ၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉတီႈဝဵင်းဢီႇၻိၼ်ႇပရႃၶဝ်ႁႃထူပ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်လွင်ႈတိုၼ်ႇတဵၼ်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈသေ တေပဵၼ်လႆႈလွၵ်းလၢႆးမႂ်ႇ ဢၼ်တေႁဵတ်းဢွၵ်ႇမႃးလႆႈ ယႃႈယႃႁႄႉသၼ်ႇထေႇတွၼ်ႈတႃႇၽူႈၸၢႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼႆႉဢမ်ႇၵႃး မၼ်းယင်းပိူင်းပၼ်သၢႆလႅင်းႁဝ်းၶႃႈ ၼိူဝ်လွင်ႈတၢင်း ၽူႈၸၢႆးၵမ်ႈၽွင်ႈလႆႈပဵၼ်မၼ် လႄႈ လွင်ႈတၢင်းဢၼ် ၼမ်ႉၸိူဝ်ႉၽူႈၸၢႆးၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢမ်ႇႁဵၼ်းၵၢၼ်ၸွမ်းၼင်ႇၾိင်ႈပိူင်မၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။’’



ပီႈၸၢႆးလူင်