ၼႃႈၸေႃးလႄႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ

ၶေႃႈပၼ်ၾၢင်ႉ ၼိူဝ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလဵၼ်ႈၶွမ်းလႄႈ တူၺ်းထီးဝီး

ပေႃးတေဢဝ် မေႃယႃပၢႆးၸႂ်ၶဝ်ဝႃႈၸိုင် ၸိူဝ်းပဵၼ်ပေႃႈမႄႈ ထုၵ်ႇလီႁၢမ်ႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၼိူဝ်လွင်ႈလဵၼ်ႈၵဵမ်းၶွမ်ႇပျူႇတိူဝ်ႇလႄႈ တူၺ်းထီးဝီး လူၼ်ႉလူၼ်ႉလိူဝ်လိူဝ်ယဝ်ႉ။

ၻွၵ်ႇတိူဝ်ႇ ဢႃႈရိၵ်ႉ သိၵ်ႉၵမႅၼ်းဝႃႈ လွင်ႈတူၺ်းၼႃႈၸေႃးၼႆႉ မိူၼ်ၵၼ်တင်းလွင်ႈၵိၼ်ၵိူဝ်လႄႈ ၵိၼ်လဝ်ႈယဝ်ႉ။ လူဝ်ႇလႆႈမီးၶွပ်ႇမီးလႅၼ်မၼ်း၊ လူဝ်ႇလႆႈႁူႉမိူဝ်ႈလူဝ်ႇၽႃႈလူဝ်ႇပေႃးမၼ်းယဝ်ႉ။

မၼ်းဝႃႈ လွင်ႈၼႆႉ ၸိူဝ်းပဵၼ်ပေႃႈမႄႈ လူဝ်ႇလႆႈမီးၵၢၼ်ၵုမ်းထိင်းလုၵ်ႈဢွၼ်ႇယဝ်ႉ၊ သင်ဢမ်ႇၼၼ်ၸိုင် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေမိူၼ်ၵၼ်တင်း လႆႈထုၵ်ႇဝႆႉပိုၼ်ႉဝႆႉပႅတ်ႈ ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းတူၺ်းလူၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

ၻွၵ်ႇတိူဝ်ႇ သိၵ်ႉၵမႅၼ်းဝႃႈ ၶၢဝ်းယၢမ်းဢၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၶဝ် ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်ယူႇတီႈပၢၵ်ႇၼႃႈၸေႃးၼႆႉ ၼမ်လိူဝ်မႃးတိၵ်းတိၵ်းယဝ်ႉ၊ ပေႃးမႃးၽတ်ႉၽဵင်ႇၵၼ်ၸိုင် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၼႆႉ တီႈႁိူၼ်းၶဝ် ၵမ်ႈပႃႈၼမ် မီးၼႃႈၸေႃးႁႃႈဢၼ်ယဝ်ႉ။ မၢင်ပွၵ်ႈမႃး ၶဝ်ယင်းတူၺ်းၼႃႈၸေႃးသွင်ဢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ်ၵွၼ်ႇ၊ မိူၼ်ၼင်ႇဝႃႈ ၶိူင်ႈလၢတ်ႈမိုဝ်း (mobile phone) ၵေႃႈ ၸႂ်ႉတိုဝ်းယူႇ ထီးဝီးၵေႃႈတူၺ်းယူႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင် လႄႈ ၵၢၼ်လဵၼ်ႈႁႅင်းတူဝ် ယူပ်ႈယွမ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ပေႃးၸိူင်ႉၼၼ်ၸိုင် မၼ်းမီးလွင်ႈၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ်တင်း တၢင်းပဵၼ်ယဵဝ်ႈဝၢၼ် မဵဝ်း 2 လႄႈ တၢင်းပဵၼ်မၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ်ယူႇယဝ်ႉ။

ယဝ်ႉၵေႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ယင်းတိုၵ်ႉပဵၼ်ၶၢဝ်းယၢမ်းဢွၵ်းဢေႃႁုၼ်ႈမုၼ်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇလႄႈ လွင်ႈတူၺ်းၼႃႈၸေႃးလူၼ်ႉလိူဝ်ၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ တေၸၢင်ႈပၼ်တၢင်းတုမ်ႉတိူဝ်ႉ ပိူင်ၽွတ်ႈဢွၵ်းဢေႃၵေႃႈပဵၼ်လႆႈယဝ်ႉ။

မေႃပၢႆးသၢႆၶဝ် ၸႅတ်ႈထတ်းသၶႅၼ်ႇ (scan) တူၺ်း လႆႈႁၼ်ဝႃႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်လဵၼ်ႈၵဵမ်းလႄႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇလဵၼ်ႈၵဵမ်းၼၼ်ႉ ဢွၵ်းဢေႃၶဝ် မီးလွၵ်ႈပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ဝႆႉ ၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လဵၼ်ႈၵဵမ်းၼႆႉ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈဢွၵ်ႇဢေႃၵူၼ်းႁဝ်း ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵႂႃႇၸိူင်ႉၼၼ်ႁိုဝ် ဢမ်ႇၼၼ် ၵူၼ်းဢၼ်မီးဢွၵ်းဢေႃၸိူင်ႉၼၼ်ၼၼ်ႉ မီးၸႂ်ၶႆႈလဵၼ်ႈၵဵမ်းႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ၶဝ်းယင်းပႆႇၸီႉၸမ်ႈလႆႈ။

ပေႃးဢဝ် ၻွၵ်ႇတိူဝ်ႇသိၵ်ႉၵမႅၼ်းဝႃႈတႄႉ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇဢႃႇယုသၢမ်ၶူပ်ႇလူင်းတႂ်ႈၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈမီးလွင်ႈတူၺ်းၼႃႈၸေႃးဢိတ်းဢီႈၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇၼၼ် ယင်းဢမ်ႇလီမီးသေဢိတ်းၼႆယဝ်ႉ။ လုၵ်ဢွၼ်ႇၸိူဝ်းဢႃႇယု သၢမ်ၶူပ်ႇ တေႃႇထိုင်ၸဵတ်းၶူပ်ႇၼႆႉ ၼိုင်ႈဝၼ်းꧦၼႆႉ လီတူၺ်းၼႃႈၸေႃး တၢင်းႁိုင်မွၵ်ႈ ၸူဝ်ႈမူင်းၶိုင်ႈၵူၺ်း၊ ႁၢၼ်ႉၼႆႉ တေႃႇပေႃးထိုင်ဢႃႇယု 18 ၶူပ်ႇၼႆႉ ၼိုင်ႈဝၼ်းꧦ လီလႆႈတူၺ်းၼႃႈၸေႃး မွၵ်ႉ သွင်ၸူဝ်ႈမွင်းၶိုင်ႈၵူၺ်း ၼႆယဝ်ႉ။

ၽွင်းၶဵဝ်ပၢႆးယူႇလီၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ၸိုဝ်ႈၻႅၼ်ႇၼီႇယိူဝ်ႇ ဢႅပ်ႉပွတ်ႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ယင်းလၢတ်ႈႁႂ်ႈ ၸိူဝ်းပဵၼ်ပေႃႈမႄႈၼၼ်ႉ ယွမ်းလူင်းပႅတ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းဢၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၶဝ်တူၺ်းထီးဝီးလႄႈ လဵၼ်ႈၶွမ်းၼႆယဝ်ႉ။ မၼ်းၼၢင်းဝႃႈ‘‘ ပေႃးဝႃႈထိုင်မႃး မိူဝ်ႈပီ 2025 ၼႆႉ ၵူၼ်းၸၢႆးမွၵ်ႉၶိုင်ႈၼိုင်ႈလႄႈ ၽူႈယိင်းမွၵ်ႈသၢမ်ပုၼ်ႈၼႆႉ တေၸၢင်ႈပဵၼ်မႃးလႆး တၢင်းပဵၼ်ပီးလူၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပိူဝ်ႈၼႆ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈၸွႆႈထႅမ်ၸိူဝ်းပဵၼ်ပေႃႈမႄႈ ႁႂ်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈၸွမ်း လွၵ်းလၢႆးဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ’’ ၼႆယဝ်ႉ။

ထႃႇၼပၢႆးယူႇလီၶဝ်ဝႃႈ ‘‘ၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်ၽၢႆႇတူဝ်ၼႆႉ ပၼ်လႆႈၽွၼ်းလီၼမ်တႄႉတႄႉယဝ်ႉ - လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၵူႈၵေႃႉၼႆႉ လီလႆႈမီးၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင်လဵၼ်ႈႁႅင်းယဝ်ႉ’’

ယဝ်ႉၵေႃႈ မၼ်းယင်းဝႃႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇႁႃႈၶူပ်ႇလူင်းပႃႈတႂ်ႈၼႆႉ လီလႆႈမီးၵၢၼ်တူင်ႉၼိုင် ၵႃႈၼင်ႇပဵၼ်လႆႈ ၼႆယဝ်ႉ။